Malo ko može da zamisli kako ulicama grada teturaju pijane majke, sa sve viklerima u kosi, vukući cegere sa pijace, malu uplakanu decu… Otkrivamo odakle vodi poreklo ovo fantastično srpsko poređenje.
Za mnoge koji su skloni kapljici često se kaže da su “pijani kao majka” ili “napili se kao majka”. U davna vremena tvrdilo se da su ljubitelji alkohola dobri ljudi a, kako se tada govorilo “dobar kao majka”, došlo je do izraza “pijan – dobar kao majka”. Vremenom je skraćen na poređenje koje svi danas poznajemo.
Ipak, drugačije i logičnije pojašnjenje nudi profesor akademik Berislav Berić, šef GAK u Novom Sadu, koji je u knjizi Milana Šipke “Zašto se kaže” rekao sledeće:
U vreme kada su se žene porađale po kućama, bez stručne pomoći, u slučajevima kada je dolazilo do zastoja porođaja, ili ako je porođaj bio veoma bolan, babice su davale porodiljama da piju alkohol, i to po mogućnosti što jaču rakiju, da bi one na taj način bile obezboljene. To narodno iskustvo ima svoju osnovu i u medicini. Utvrđeno je, naime, da određene (ne prevelike) količine alkohola u toku porođaja dovode do popuštanja grčeva materice i opuštanja mišića. Na taj se način zaista olakšava porođaj. Čak i radi predupređivanja pobačaja svojevremeno su davane ženama manje količine konjaka ili vinjaka da bi se sprečilo grčenje materice, što je jedan od znakova pretećeg pobačaja. Tako se postupalo i u našim zdravstvenim ustanovama, a na Zapadu, naročito u Skandinaviji, to je bila redovna praksa. Sve to, dakle, ima svoje opravdanje i, da kažemo, logično objašnjenje. Na taj način je, onda, nastao i izraz “pijan kao majka”, jer su žene u porodu stvarno napijane, one su bile pijane.
Uprkos ovom medicinskom tumačenju stoji objašnjenje naših lingvista koje kaže da se poređenje “pijan kao majka” dovodi u vezu sa širim izrazom “pijan kao majka zemlja”.
Dr Dragana Mršević-Radović oslanja se na istraživanja profesora Nikite Tolstija, slavnog ruskog lingviste i pojašnjava ovo slovensko poređenje natapanjem.
Kod primitivnih naroda postoji verovanje da je majka zemlja sveopšta majka – majka roditeljka, praroditeljka celog živog sveta. Da bi mogla da ispuni tu svoju primarnu funkciju, funkciju reprodukcije, majka zemlja mora da bude obilato natopljena vlagom, kišom. Kiša dolazi s neba kao nebeski, božanski dar. Svakog prolećnog ciklusa, obilno natopljena prolećnim vodama, zemlja postaje natopljena, napo-jena ili – “pijana” majka zemlja. Otuda pridev pijan u našem poređenju “pijan kao majka zemlja” ima, u stvari, značenje: “natopljen”, “napit”.
